6 ـ هشياري سياسي و سازش ناپذيري
ائمه عليهم rlm;السلام نه فقط خود با دستگاههاي ظالم و دولتهاي جائر و دربارهاي فاسد مبارزه كردهrlm; اند بلكه مسلمانان را به جهاد بر ضد آنها دعوت نموده rlm;اند، بيش از پنجاه روايت در وسائل الشيعه و مستدرك و ديگر كتب هست كه <<از سلاطين و دستگاه ظلمه كناره rlm;گيري كنيد و به دهان مداح آنها خاك بريزيد، هر كس يك مداد به آنها بدهد يا آب در دواتشان بريزد چنين و چنان ميrlm;شود >> خلاصه دستور داده rlm;اند كه با آنها به هيچ وجه همكاري نشود و قطع رابطه بشود.(27)
امام خميني در جاي ديگر اينطور ميrlm;فرمايند: ائمه ما عليهمrlm;السلام همه شان كشته شدند براي اينكه همه اينها مخالف با دستگاه ظلم بودند اگر چنانچه امامهاي ما تو خانهrlm; هايشان مي rlm;نشستند محترم بودند، روي سرشان ميrlm;گذاشتند ائمه ما را، لكن ميrlm;ديدند هر يك از اينها حالا كه نميrlm;تواند لشکركشي كند از باب اينكه مقتضياتش فراهم نيست، دارد زيرزميني اينها را از بين ميrlm;برد، اينها را ميrlm;گرفتند حبس ميrlm;كردند (28)
6 ـ هشياري سياسي و سازش ناپذيري
ائمه عليهم rlm;السلام نه فقط خود با دستگاههاي ظالم و دولتهاي جائر و دربارهاي فاسد مبارزه كردهrlm; اند بلكه مسلمانان را به جهاد بر ضد آنها دعوت نموده rlm;اند، بيش از پنجاه روايت در وسائل الشيعه و مستدرك و ديگر كتب هست كه <<از سلاطين و دستگاه ظلمه كناره rlm;گيري كنيد و به دهان مداح آنها خاك بريزيد، هر كس يك مداد به آنها بدهد يا آب در دواتشان بريزد چنين و چنان ميrlm;شود >> خلاصه دستور داده rlm;اند كه با آنها به هيچ وجه همكاري نشود و قطع رابطه بشود.(27)
امام خميني در جاي ديگر اينطور ميrlm;فرمايند: ائمه ما عليهمrlm;السلام همه شان كشته شدند براي اينكه همه اينها مخالف با دستگاه ظلم بودند اگر چنانچه امامهاي ما تو خانهrlm; هايشان مي rlm;نشستند محترم بودند، روي سرشان ميrlm;گذاشتند ائمه ما را، لكن ميrlm;ديدند هر يك از اينها حالا كه نميrlm;تواند لشکركشي كند از باب اينكه مقتضياتش فراهم نيست، دارد زيرزميني اينها را از بين ميrlm;برد، اينها را ميrlm;گرفتند حبس ميrlm;كردند (28)
مرحوم شيخ كليني از قول يكي از ياران امام رضا عليه rlm;السلام ميrlm;نويسد:
پس از آنكه حضرت رضا عليه rlm;السلام به امامت رسيد سخناني ايراد فرمود كه بر جان وي ترسيديم و لذا به آن حضرت عرض شد: مطلبي آشكار كردي كه بيم داريم اين طاغوت (هارون) بر عليه شما اقدامي كند، و حضرت در جواب فرمود: هر كاري ميrlm;تواند انجام دهد (29)
يكي ديگر از ياران حضرت ميrlm;گويد: به امام عرض كردم: شما خود را به اين امر (يعني امامت) شهره ساخته و جاي پدر نشسته rlm;ايد، در حالي كه از شمشير هارون خون ميrlm;چكد (و دوران اختناق عجيبي حكمفرماست، شما با چه جرأتي چنين ميrlm;كنيد؟!) كه آن حضرت با پاسخ خود به وي فهماند كه اين مسائل و مأموريتهاي ائمه عليهمrlm;السلام قبلاً از جانب الهي تعيين شده و هارون قدرت مقابله با حضرت را ندارد.(30)
امام هشتم با هشياري سياسي خويش توانست پس از مرگ هارون (كه در سال دهم از امامت حضرت اتفاق افتاد) در دوران نزاع و كشمكشrlm;هاي ميان دو برادر (يعني امين و مأمون) به ارشاد و تعليم و تربيت شيعه ادامه دهد. و بالاخره پس از به قدرت رسيدن مأمون ، با حركتها و موضعگيريهاي دقيق و حكيمانه نقش عظيم خويش را به خوبي ايفا نمود.
همانطور كه معروف است مأمون در ميان خلفاي بني rlm;عباس از همه داناتر و زيركrlm;تر بود، از علوم مختلف آگاهي داشت و تمام اينها را وسيله rlm;اي براي پيشبرد قدرت شيطاني خويش قرار داده بود و از همه مهمتر جنبه عوام فريبي وي بود. وي با طرح يك نقشه حساب شده، ولايت عهدي حضرت را پيشنهاد كرد كه اهداف مختلفي را دنبال ميrlm;نمود از جمله: در هم شكستن قداست و مظلوميت امامان شيعه و پيروانشان، مشروعيت بخشيدن به حكومت خويش و خلفاي جور قبلي و كسب وجهه و حيثيت براي خويش، تخطئه شيعيان مبني بر عدم اعتنا به دنيا و رياست، كنترل مركز و كانون مبارزات، دور كردن امام از مردم و تبديل امام به يك عنصر درباري و توجيهrlm; گر دستگاه.
مقام معظم رهبري حضرت آيةrlm;اللّهrlm; rlm;اي (مدظله العالي) ضمن برشمردن و توضيح اهداف فوق فرمودهrlm; اند:
در اين حادثه، امام هشتم علي بن موسي الرضا عليه rlm;السلام در برابر يك تجربه تاريخي عظيم قرار گرفت و در معرض يك نبرد پنهان سياسي كه پيروزي يا ناكامي آن ميrlm;توانست سرنوشت تشيع را رقم بزند، واقع شد. در اين نبرد رقيب كه ابتكار عمل را بدست داشت و با همه امكانات به ميدان آمده بود مأمون بود. مأمون با هوشي سرشار و تدبيري قوي و فهم و درايتي بيrlm;سابقه قدم در ميداني نهاد كه اگر پيروز ميrlm;شد و اگر ميrlm;توانست آنچنانكه برنامه rlm;ريزي كرده بود كار را به انجام برساند يقينا به هدفي دست ميrlm;يافت كه از سال چهل هجري يعني از شهادت علي بن ابيطالب عليهrlm; السلام هيچيك از خلفاي اموي و عباسي با وجود تلاش خود نتوانسته بودند به آن دست يابند يعني ميrlm;توانست درخت تشيع را ريشهrlm; كن كند و جريان معارضي را كه همواره همچون خاري در چشم سردمداران خلافتهاي طاغوتي فرو رفته بود بكلي نابود سازد. اما امام هشتم با تدبيري الهي بر مأمون فائق آمد و او را در ميدان نبرد سياسي كه خود به وجود آورده بود بطور كامل شكست داد و نه فقط تشيع ضعيف يا ريشه rlm;كن نشد بلكه حتي سال دويست و يك هجري يعني سال ولايت عهدي آن حضرت يكي از پر بركت rlm;ترين سالهاي تاريخ تشيع شد و نفس تازهrlm;اي در مبارزات علويان دميده شد و اين همه به بركت تدبير الهي امام هشتم و شيوه حكيمانه rlm;اي بود كه آن امام معصوم در اين آزمايش بزرگ از خويشتن نشان داد.(31)
آري نمونه rlm;هاي هشياري و تيزبيني آن حضرت در قضاياي متعددي جلوه rlm;گر است مانند ماجراي نماز عيد كه هر چند با پيشنهاد مأمون بود اما حركت و شيوه حضرت به گونهrlm;اي بود كه مأمون دستور جلوگيري از اقامه نماز را صادر كرد و به قول رهبر عزيزمان <<مأمون را در ميدان نبردي كه خود به وجود آورده بود بطور كامل شكست داد.>>
7 ـ تواضع و فروتني
مرحوم شيخ صدوق به نقل از يكي از معاصران حضرت رضا عليهrlm; السلام ميrlm;نويسد:
چون سفره انداخته ميrlm;شد، غلامانش حتي دربان و نگهبان نيز با او سر يك سفره ميrlm;نشستند.(32)
مرحوم ابن شهر آشوب (متوفا به سال 588) نيز ميrlm;نويسد:
روزي امام وارد حمام شد، مردي (كه حضرت را نميrlm;شناخت) از وي درخواست كرد تا او را كيسه كشد، امام نيز پذيرفت و مشغول شد. حاضران به آن مرد، حضرت را معرفي كردند و او با كمال شرمندگي و سرافكندگي از حضرت پوزش خواست اما حضرت رضا عليه rlm;السلام او را آرام نمود و به كار خود همچنان ادامه داد.(33)
مرحوم كليني طبق حديثي فرموده: شبي امام مهمان داشت ، در ميان صحبت، چراغ دچار نقص گشت، مهمان خواست آن را اصلاح نمايد ولي حضرت اجازه نداد و خود به اصلاح آن پرداخت.(34)
مرحوم علامه مجلسي (متوفا به سال 1111) چنين نقل كرده است: مردي از اهالي بلخ گويد: در سفر خراسان با حضرت همراه بودم، به دستور وي سفره انداخته شد و خدمتكاران و غلامان، چه سياهان و چه غير ايشان، همگي را بر سر يك سفره نشاند، به امام عرض كردم: فدايت شوم خوب بود براي اينها سفره جداگانه rlm;اي ميrlm;انداختيد. حضرت فرمود: ساكت باش. پروردگار همه يكي است ، پدر و مادر همه يكي است و پاداش و جزا (فقط) به عمل بستگي دارد (نه بر حَسَب و نَسَب و جاه و مقام).(35)
8 ـ احترام و محبت به ديگران
مرحوم اِربلي (از دانشمندان قرن هفتم) در خبري كه نقل نموده است از قول يكي از معاصران امام رضا عليه rlm;السلام
ميrlm;نويسد: هرگز نديدم كه امام در سخن خويش نسبت به كسي بيrlm;احترامي كند و هرگز نديدم كه كلام ديگري ر اقطع كند ، و ميrlm;گذاشت تا سخنانش به پايان رسد هيچگاه در برابر كسي كه مقابلش نشسته بود پاهايش را دراز نميrlm;كرد و تكيه نميrlm;زد. هرگز نديدم به هيچيك از خدمتكاران و غلامانش ناسزا گويد (36)
آن حضرت فرموده است: محبت به ديگران نيمي از عقلانيت و خرد ورزي است.(37)
و از آنجا كه درصد قابل توجهي از كينهrlm; ها و دلخوريrlm; ها به سبب سخنان بيrlm; مورد و بعضا نيشrlm;داري است كه نسبت به يكديگر اظهار ميrlm;گردد و شايد در اكثر موارد نيز بي rlm;قصد و غرض باشد آن حضرت فرمودهrlm; اند: سكوت موجب جلب محبت ميrlm;گردد.(38)
پوزش
در پايان، از محضر نوراني امام رئوف و مهربان حضرت رضا عليه rlm;السلام پوزش ميrlm;طلبيم؛ چرا كه بيان يك ويژگي از ويژگي هاي خدايي ايشان از عهده كسي ساخته نيست.
كه تر كنم سرانگشت و صفحه بشمارم
امام باقر علیه السلام از نگاه دانشمندان اهل سنّت
چگونه با روش علمی می توان حیات طولانی امام زمان (عج ) را اثبات کرد
ميrlm ,حضرت ,امام ,السلام ,اينها ,مأمون ,امام هشتم ,عليهمrlm السلام ,ميrlm نويسد ,هشياري سياسي ,هرگز نديدم ,اينكه مقتضياتش فراهم ,مقتضياتش فراهم نيست، ,دارد زيرزميني اينها ,السلام ميrlm نويسد